Alkoholizm wpływa negatywnie nie tylko na osobę uzależnioną, ale również na jej najbliższe środowisko. Rodzina osoby uzależnionej często odczuwa niepokój, strach, wstyd czy lęk przed tym, że ktoś odkryje ich wstydliwy według nich problem rodzinny.
W Polsce wiele ośrodków oferuje kompleksowe leczenie uzależnienia od alkoholu. Każda z placówek ma swoją specyfikę i oferuje różne metody wychodzenia z uzależnienia. Przez lata jedną z najpopularniejszych metod wspierających standardowe leczenie alkoholizmu jest wszywka alkoholowa Gniezno. Wspiera ona dominującą obecnie terapię leczenia, którą nazywa się behawioralno-poznawczą i opiera się na psychoterapii uzależnienia. Poza wszywką wspierają ją inne metody, takie jak wspomaganie farmakologiczne czy różnego rodzaju warsztaty. Zupełnie nową metodą leczenia uzależnienia jest tak zwany POP, czyli Program Ograniczenia Picia. Metoda ta wzbudza wiele kontrowersji i ma swoich zwolenników oraz przeciwników.
Obie metody leczenia różni przede wszystkim cel, który chcemy osiągnąć poprzez ich stosowanie. W terapii behawioralno-poznawczej chodzi o całkowite zaniechanie spożywania alkoholu, natomiast metoda POP ma na celu zmniejszenie ilości wypijanych jednostek alkoholu etylowego.
Tak, jestem uzależniony
Terapia behawioralno-poznawcza uznaje alkoholizm za chorobę postępującą i nie do końca uleczalną, lecz w przypadku zupełnego braku leczenia również prowadzącą do śmierci. Osoba uzależniona nawet po zakończonym leczeniu alkoholizmu w dalszym ciągu uznawana jest za osobę, która znajduje się w strefie ryzyka zachorowania. Napicie się nawet najmniejszej ilości alkoholu po długich latach abstynencji, może przywrócić uzależnienie i wszystkie przykre konsekwencje z nim związane.
W związku z powyższym terapia behawioralno-poznawcza dąży do całkowitej abstynencji leczonego pacjenta. Najskuteczniejszą formą terapii według zwolenników tej metody jest terapia grupowa. Daje ona wiele oparcia oraz pokazuje, że nikt nie jest sam ze swoim problemem, że alkoholizm to nie powód do wstydu, a choroba, na którą może zapaść tak naprawdę każdy.
Zwolennicy tego typu terapii jako źródło wsparcia po zakończonym leczeniu wskazują spotkania grup wsparcia, w tym AA. Takie spotkania prowadzą zarówno wykwalifikowani terapeuci, jak i osoby, które same kiedyś były uzależnione od alkoholu, lecz zachowują abstynencję. Świadomość, że nie jest się jedyną osobą z problemem alkoholowym oraz utrzymywanie kontaktu z takimi osobami, wpływa pozytywnie na człowieka i dodatkowo motywuje go do zachowania trzeźwości.
Metoda behawioralno-poznawcza koncentruje się przede wszystkim na teraźniejszości i nie poświęca wiele czasu na analizowanie doświadczeń z przeszłości. Jej głównym celem jest wydostanie się ze szponów uzależnienia i wyposażenie pacjenta w odpowiednie narzędzia, które pozwolą mu pozostać w abstynencji.
Wszywka to nie lekarstwo, lecz skutecznie odstrasza od spożywania alkoholu
Wszywka alkoholowa Esperal to powszechnie znana i stosowana metoda, która wspiera pozostanie w abstynencji w trakcie leczenia. Obecnie jej oficjalna nazwa to Disulfiram WZF, jednak potocznie utarło się, że nadal nazywana jest Esperalem. Ze względu na jej postać, czyli tabletki z substancją czynną często brana jest za lek na alkoholizm, jednak nim nie jest. Wszywka alkoholowa to skuteczny środek, który pomaga w walce z tą chorobą.
Choć zastosowanie wszywki jest niezwykle skuteczne, to specjaliści zajmujący się leczeniem uzależnienia alkoholowego są zgodni – żaden środek farmakologiczny nie może być stosowany jako zamiennik kompleksowego leczenia alkoholizmu.
Wszywka alkoholowa Esperal to tabletki zawierające substancję czynną Disulfiram. Są one umieszczane podskórnie w ciele osoby uzależnionej od alkoholu, a następnie zaszywane. Stąd też wzięło się potoczne stwierdzenie, że ktoś „się zaszył”. Disulfiram to substancja, która powoduje upośledzenie metabolizmu alkoholu etylowego w ciele człowieka. W normalnych warunkach – czyli w zachowaniu pełnej abstynencji – nie powoduje żadnych problemów z funkcjonowaniem organizmu, jednak w zetknięciu z nawet znikomą ilością etanolu, rozpoczyna swoje działanie. Blokuje ona enzym odpowiedzialny za bezpieczne wydalanie alkoholu z krwiobiegu, co powoduje dotkliwie odczuwalne skutki uboczne. Już po kilkunastu minutach osoba, która ma wszyty Esperal, zaczyna odczuwać bóle głowy, nudności, wymiotuje, ma skoki ciśnienia, kołatanie serca, zaczyna nadmiernie się pocić i ma ogólnie obniżony nastrój. Takie i inne objawy potrafią utrzymać się nawet do 10 godzin! Spożycie bardzo dużej ilości alkoholu w trakcie terapii Esperalem, może doprowadzić po poważnych uszkodzeń wątroby, nerek, układu nerwowego, a nawet do śmierci.
W związku z działaniem wszywki alkoholowej, mówi się o niej metoda wspierająca awersyjna. Oznacza to tyle, że działanie wywołane spożyciem alkoholu jest na tyle nieprzyjemne, że alkoholik zaczyna odczuwać wstręt oraz strach przed ponownym spożyciem alkoholu. Dzięki temu pozostaje w trzeźwości przez długie miesiące, gdyż działanie wszywki alkoholowej szacuje się na 8-12 miesięcy.
Czy POP jest skuteczny?
Metoda leczenia choroby alkoholowej zwana Programem Ograniczenia Picia do Europy oraz Polski przywędrowała ze Stanów Zjednoczonych i od razu wywołała niemałe poruszenie w świecie terapeutów. Przyczyną tego poruszenia jest zupełnie inny cel stawiany pod koniec leczenia alkoholowego, jak w przypadku tradycyjnego do tej pory leczenia z wykorzystaniem metody behawioralno-poznawczej. POP zakłada, że po zakończonym leczeniu alkoholowym nie trzeba przestrzegać całkowitej abstynencji, a jedynie ograniczyć i kontrolować swoje picie. Przed rozpoczęciem leczenia terapeuta wraz z pacjentem wytyczają jasne cele, w których określa się ilość spożywanego alkoholu, ale również czas jego spożywania i okoliczności, w których pacjent może sięgnąć po przysłowiowy kieliszek.
Czy tego typu metoda leczenia może być stosowana zamiennie z metodą behawioralno-poznawczą? Zdania na ten temat są podzielone. Przeciwnicy metody POP widzą w niej jedynie chwyt marketingowy, który prowadzi do życia w ciągłym niebezpieczeństwie nagłego nawrotu choroby. Zwolennicy zaś podkreślają, że osoba uzależniona od alkoholu nie jest napiętnowana społecznie, gdyż nie musi mówić o sobie „niepijący alkoholik” i odmawiać przy każdej okazji wypicia symbolicznego kieliszka. POP to metoda, na którą decydują się najczęściej osoby, które do tej pory unikały kontaktu z placówkami odwykowymi, właśnie ze względu na fakt napiętnowania alkoholizmu, jako choroba marginesu społecznego.
W środowisku terapeutów można usłyszeć zgodny głos, który twierdzi, ze metoda POP nie jest metodą odpowiednią dla każdego alkoholika. Nie jest skuteczna w przypadku ciężkiego uzależnienia, a jego zastosowanie ogranicza się jedynie do osób, które jeszcze w pełni nie utraciły kontroli nad swoim życiem. POP jest polecany zwłaszcza dla osób, które nie są silnie uzależnione, nie chcą całkowicie zrezygnować z alkoholu, przy równoczesnym zachowaniu pełnej kontroli nad swoim życiem Skuteczność tej metody zależy w dużym stopniu od determinacji oraz motywacji osoby uzależnionej oraz predyspozycji do uzależnień.