Typowym objawem uzależnienia alkoholowego jest swojego rodzaju przymus picia, mający naturę psychosomatyczną. Co więcej, reakcja ta nie jest zależna od woli danej osoby. Na szczęście można jej przeciwdziałać i doprowadzić do trwałej abstynencji.
Na ten moment mechanizm powstawania uzależnień nie został jeszcze do końca sprecyzowany, przy czym uznaje się, że ma on związek ze stałym lub stale powtarzającym się nadużywaniem alkoholu. W tym aspekcie typ (rodzaj) wypijanego alkoholu nie ma większego znaczenia. Człowiek nie uzależnia się konkretnie od piwa, czy też wódki, a od alkoholu etylowego, zawartego w każdym napoju procentowym przeznaczonym do spożycia.
Lekiem, które najczęściej wykorzystywane są przy problemach alkoholowych są produkty zawierające w składzie Disulfiram. Po jego podaniu w organizmie człowieka dochodzi do powstania swojego rodzaju nadwrażliwości na alkohol, a sam człowiek po sięgnięciu po używkę odczuwa objawy reakcji disulfiramowej. Ma ona postać nudności, kołatania serca, stanów lękowych, drgawek, nadwrażliwości na bodźce, trudności z oddychaniem, bólu i zawrotu głowy, a w skrajnych przypadkach może doprowadzić do trwałych uszkodzeń narządów wewnętrznych.
Disulfiram ma długą historię, a mimo to w dalszym ciągu toczone są dyskusje odnośnie jego działania i skuteczności. Przykładem podania Disulfiramu jest popularna wszywka alkoholowa Leszno (tzw. Esperal) lub zastrzyk alkoholowy Poznań.
Obie powyższe metody mają zbliżone działanie. Różnica jest taka, że wszywka podawana jest pod skórnie. Lekarz nacina skórę skalpelem, tworzy głęboki tunel aż pod powięź i w tym miejscu umieszcza tabletki. Na koniec rana zaszywana jest szwami. Z kolei zastrzyk podawany jest za pomocą strzykawki i igły. W obu przypadkach Disulfiram wchłania się, a także wywołuje zmiany w procesie metabolizowania alkoholu etylowego. Oznacza to, że sięgając po dowolną ilość alkoholu, człowiek doznaje nieprzyjemnych skutków ubocznych w formie zatrucia alkoholowego.
Zarówno zastrzyk antyalkoholowy, jak i wszywka nie stanowią zagrożenia dla Pacjenta, o ile przestrzega on zaleceń medycznych. Disulfiram jest neutralny dla organizmu, a reakcję disulfiramową uaktywnia jedynie po połączeniu etanolu z substancją czynną zastrzyku lub wszywki.
Zastrzyk antyalkoholowy – działanie
W tej chwili Disulfiram jest najczęściej wykorzystywaną substancją mającą na celu odstraszenie osoby pijącej od dalszego sięgania po używkę. Cel antyalkoholowy osiągany jest za pomocą świadomości lub doświadczania wspomnianej już reakcji disulfiramowej. Lek ten blokuje działanie enzymu trawiącego alkohol, co skutkuje gromadzeniem się toksyn wywołujących zatrucie alkoholem, przy czym w przypadku zastrzyku lub wszywki, objawy zatrucia trwają nawet kilkanaście godzin, są bardzo dokuczliwe i pojawiają się już po kilku minutach od pierwszego łyku alkoholu. W ten sposób alkoholik przestaje tolerować alkohol i zaczyna go unikać.
Charakterystyczne dla reakcji disulfiramowej jest pojawienie się:
- Mdłości,
- Fal gorąca,
- Wymiotów,
- Biegunek,
- Nadmiernego pocenia się,
- Kaszlu,
- Bólu: głowy, w klatce piersiowej i mięśni,
- Drżeń i drgawek,
- Zawrotów głowy,
- Wzmożonego pragnienia,
- Lęku i niepokoju,
- Ogólnego osłabienia i złego samopoczucia,
- Kołatania serca,
- Uczucia rozbicia,
- Gwałtownych zmian ciśnienia,
- Omdleń i utraty świadomości.
Przy wzmożonych reakcjach nadwrażliwości na alkohol, może pojawić się zapaść oddechowa, zapaść sercowo-naczyniowa, padaczka alkoholowa, omamy i psychozy, zawał, a także zaburzenie rytmu serca. Największym zagrożeniem jest jednak możliwość śmierci. Warto pamiętać, że nie da się dokładnie przewidzieć intensywności reakcji. Jest ona cechą zmienną i zależy od różnych czynników, np. dawki Disulfiramu, ilości wypitego alkoholu, a także ogólnych cech fizycznych i metabolicznych danego Pacjenta. Ze względu na realne zagrożenie utraty zdrowia, lek stosowany jest jedynie u osób zdających sobie sprawę ze sposobu działania reakcji disulfiramowej i świadomie wyrażającej zgodę na ten typ leczenia. Dużym atutem zarówno wszywek, jak i zastrzyków antyalkoholowych jest umożliwienie przejścia w stan trzeźwości. Ze względu na fakt, iż jest ono wymuszone, warto posiłkować się dodatkowo psychoterapią, aby nauczyć się radzić sobie w trudnych chwilach, np. przy głodzie alkoholowym.
Disulfiram – preparaty i dawkowanie
Leki zawierające Disulfiram wydawane są za okazaniem recepty. Aby podanie leku było bezpieczne, należy przyjść na konsultację medyczną trzeźwym, zachowując minimum 24 godziny abstynencji lub świeżo po odbyciu odtruwania alkoholowego.
Pacjenci mają do wyboru trzy techniki farmakologicznej metody awersyjnej:
- Doustne tabletki Anticol – są one niepolecane ze względu na konieczność ich regularnego zażywania,
- Zastrzyki antyalkoholowe,
- Wszywki Esperal – miejscem podania leku jest zazwyczaj pośladek, a sam zabieg jest mało inwazyjny i bezbolesny. Trwa około 30 minut.
Czas działania Disulfiramu waha się od 8 do 12 miesięcy.
Wspomniane wyżej leki można nabyć w aptece, przy czym ich dostępność jest ograniczona. Cena uzależniona jest od rodzaju preparatu. Zazwyczaj preparaty sprowadzane są na specjalne zamówienie chorego. W Polsce leczenie Disulfiramem wymaga zgody Pacjenta i odbywa się pod opieką medyczną, w tym doświadczonego chirurga.
Disulfiram – skutki uboczne i przeciwwskazania
Istnieje konieczność przyjścia na zabieg trzeźwym. Jest to szczególnie istotne dla osób długotrwale uzależnionych, ponieważ bardzo często jest tak, że posiadają podwyższony poziom alkoholu we krwi nie wykazując objawów odurzenia. Jeżeli zostanie im podany Disulfiram, dojdzie do nagłej i niekontrolowanej reakcji nadwrażliwości na alkohol.
Dodatkowo, Disulfiram nie powinien być włączany u osób posiadających:
- Choroby nerek,
- Choroby wątroby,
- Choroby układu oddechowego,
- Niedoczynność tarczycy,
- Uszkodzenia mózgu,
- Epilepsję.
Doznanie reakcji disulfiramowej u takich osób może spowodować pogorszenie stanu tych chorób.
Inne skutki uboczne to: depresja, senność, omamy, nieprzyjemny posmak w ustach, mogą pojawić się objawy ze strony układu nerwowego. Co więcej, lek nie może być stosowany u kobiet w ciąży lub w okresie laktacji.
Disulfiram – środki ostrożności
Osoby będące w trakcie leczenia muszą pamiętać, że kontakt z jakimkolwiek alkoholem, aldehydem octowym lub paraldehydem wywoła mniejszą lub większą reakcję disulfiramową. Stąd należy zachować ostrożność stosując np. rozpuszczalniki, kosmetyki, produkty spożywcze, które bardzo często posiadają śladowe ilości alkoholu. Dobrym przykładem jest tutaj ocet, wyroby cukiernicze nasączane spirytusem lub nadziewane, płyny do ust lub dezodoranty. Nawet najmniejsza ilość będzie skutkować obniżonym samopoczuciem. Co więcej, piwo bezalkoholowe niekoniecznie musi być całkowicie wolne od alkoholu. Zazwyczaj posiadają one 0,5% alkoholu. Z tego powodu osoby uzależnione w trosce o swoje dobro, powinny unikać sięgania po tego typu produkty oprócz samej reakcji disulfiramowej potęgują apetyt na alkohol, co jedynie umacnia nałóg picia.