W rodzinie alkoholowej dzieci pozbawione są beztroski, radości, nie potrafią wyrażać własnych uczuć i emocji, brakuje im swobody. W domu rodzinnym wszechobecny jest chaos, ciągle towarzyszy uczucie lęku, smutku i żalu. Z tego powodu duże znaczenie w socjalizacji dziecka wychowującego się w chorobie alkoholowej ma syndrom współuzależnienia. Takie dzieci w późniejszym, dorosłym życiu wykazują problemy z okazywaniem własnych uczuć oraz nazywaniem i rozpoznawaniem emocji. Osoba, u której stwierdza się współuzależnienie podchodzi do życia z powagą, stroni od zabawy, ponieważ obawia się o konsekwencje takich aktywności. Dzieje się tak, ponieważ w rodzinach dotkniętych chorobą alkoholową wszechobecne jest poczucie stałego zagrożenia, dzieci są w ciągłym napięciu w obawie przed awanturami z byle powodu, które zapewnia pijany rodzic. Zarówno alkoholizm sam w sobie, jak i współuzależnienie są poważnym problemem społecznym, których nie należy lekceważyć. Warto rozważyć sięgnięcie po fachową pomoc, np. psychologa.
Co to jest współuzależnienie od alkoholu?
Współuzależnienie groźne jest nie tylko w stosunku do dzieci, ale odbija się negatywnie również na relacjach między partnerami. Można podsumować to tak, że syndrom współuzależnienia deprawuje ogół funkcjonowania rodzinnego, odbijając się negatywnie na wszystkich jej członkach, wpływając destrukcyjnie na ogół funkcjonowania każdego członka danej rodziny.
Efektem życia z osobą dotkniętą chorobą alkoholową, pozostali członkowie rodziny wyposażyli się w różne strategie umożliwiające rozładowanie napięć oraz stresów związanych z życiem codziennym, w celu przystosowywania się do zaistniałych sytuacji domowych. Mechanizmy te są objawami współuzależnienia alkoholowego, które jest zaburzoną adaptacją do niekorzystnych warunków poprzez utrwalanie niepoprawnych wzorców reakcji oraz funkcjonowania. Rozwijają się one w momencie utrzymywania bliskiej zażyłości z osobą cierpiącą na chorobę alkoholową. Należy podkreślić, że destrukcyjne mechanizmy adaptacyjne nabierają na sile wraz z pogłębianiem się współuzależnienia. W teorii, ich zadaniem jest utrzymanie równowagi rodzinnej, jednak praktyka pokazuje, że w ten sposób pogarsza się stan zdrowia wszystkich współuzależnionych członków rodziny.
Jakie są przyczyny współuzależnienia alkoholowego?
Życie rodzinne pod jednym dachem z osobą cierpiącą na alkoholizm jest niezwykle stresujące. Początkowo zaburzany zostaje spokój rodzinny, natomiast wraz z upływem czasu oraz postępem choroby dochodzi do licznych nieprzyjemnych sytuacji, które przyczyniają się do negatywnych wpływów na ogół funkcjonowania wszystkich osób w rodzinie. Między innymi, alkoholizm obniża poczucie bezpieczeństwa, zaburza stabilizację rodzinną. Warto zaznaczyć, że dzieci osób uzależnionych przyjmują specyficzne role, które odbijają się później na ich dorosłym życiu, wywołując DDA (Dorosłe Dzieci Alkoholików).
Tym samym, współuzależnienie najczęściej odnosi się do partnera lub współmałżonka alkoholika. Co ciekawe, taka osoba w każdej chwili może zakończyć toksyczną relację, jednak z pewnych względów się na to nie decyduje. Często partner przejmuje na siebie wszelkie obowiązki osoby uzależnionej, które pod wpływem uzależnienia zaniedbuje. Tym samym współuzależniony partner wykazuje się nadmierną odpowiedzialnością, obowiązkowością, dąży do kontrolowania wszelkich sytuacji i aspektów dnia codziennego. Jest to zjawisko bardzo niebezpieczne, ponieważ w ten sposób alkoholik nie dostaje wyraźnych sygnałów uświadamiających go w jego problemie z alkoholem, ponieważ współuzależniony partner godząc się na przejmowanie obowiązków oraz tolerowanie destrukcyjnych zachowań alkoholika, pogłębia u niego uzależnienie, co finalnie utrudnia podjęcie leczenia.
Objawy współuzależnienia od alkoholu
Współuzależnienie w medycynie nie jest nazywane chorobą, jednak wykazuje charakterystyczne dla siebie objawy, których stopień i nasilenie zależne jest od zażyłości i bliskości emocjonalnej między partnerami. To, co można zauważyć u osoby współuzależnionej to:
- Początkowe zaprzeczanie istnienia problemu alkoholizmu w rodzinie – mechanizm obronny,
- Degradacja relacji rodzinnych – zaczyna występować złość, żal, bezradność, wstyd, strach, wzrost nieufności, naruszenie bezpieczeństwa,
- Ciężkie przejście przez liczne ciągi alkoholowe uzależnionego partnera – takie osoby depresyjnie przechodzą również okresy abstynencji, ponieważ żyją nadzieją na lepsze jutro oraz zmianę partnera. Na nowo pojawiają się przyjemne wspomnienia oraz odradzają się uczucia do partnera.
Jak wyjść ze współuzależnienia?
Ze względu na fakt, iż syndrom współuzależnienia jest poważnym zaburzeniem funkcjonowania oraz przybiera formę niepoprawnej adaptacji do trudnych warunków, co objawia się w formie posiadania nieprawidłowych wzorców reakcji oraz zachowań, wyjście ze współuzależnienia jest problemem, który negatywnie wpływa na ogół życia rodzinnego. Oczywiście, łatwiej pokonać współuzależnienie niż chorobę alkoholową. Jednak mimo to, nie bez powodu zaznacza się konieczność uczęszczania na psychoterapię całej rodziny, a nie tylko samego alkoholika.
Tym samym, jeżeli w danej rodzinie zapadnie decyzja o podjęciu leczenia, należy udać się do ośrodka leczenia lub terapii uzależnień, ponieważ jest to najlepszy i najskuteczniejszy sposób wyjścia zarówno z choroby alkoholowej, jak i z współuzależnienia. Jest to spowodowane tym, że fachowa pomoc specjalistów udzielana jest wszystkim członkom z danej rodziny. Warto zaznaczyć, że możliwe jest, a wręcz zalecane, aby osoba współuzależniona podjęła samodzielną psychoterapię nawet wtedy, kiedy alkoholik odmawia leczenia. Takie działanie udziela potrzebnego wsparcia, a także pomaga zrozumieć mechanizmy, które kierują zachowaniem uzależnionego partnera, a tym samym uczą daną osobę jak praktycznie radzić sobie podczas trudów dnia codzienności oraz jakie działania podjąć, aby chronić rodzinę przed różnymi zachowaniami alkoholika. Dobrym pomysłem jest również skorzystanie na sam początek z takich metod jak wszywka alkoholowa oraz detoks.
Na początek poleca się odbycie odtruwania alkoholowego – jest to procedura medyczna pozwalająca poprawić ogólną kondycję, samopoczucie oraz zdrowie alkoholika. Podczas odtruwania, popularnie nazywanego detoksem, pod opieką osób ze środowiska medycznego podaje się indywidualnie dobraną kroplówkę, która zawiera mieszankę witamin, minerałów, elektrolitów, a także leków np. nasennych i uspokajających. W ten sposób wycieńczony piciem organizm zaczyna się regenerować. Jest to o tyle korzystne, że pomaga przerwać ciągi alkoholowe oraz łagodnie przejść przez syndrom odstawienia alkoholu.
Następnym krokiem, który warto podjąć jest skorzystanie z leczenia awersyjnego za pomocą wszywki alkoholowej Esperal, zawierającej w składzie Disulfiram. Zabieg zaszycia alkoholowego odbywa się przy udziale lekarza chirurgii, który pod wpływem znieczulenia miejscowego Pacjenta umieszcza w jego ciele indywidualnie dobraną dawkę leku. Wszywka działa przez około rok i jest całkowicie bezpieczna dla Pacjenta, o ile zachowuje on abstynencję. W przypadku zmieszania alkoholu z Disulfiramem pojawiają się objawy silnego zatrucia alkoholowego, które mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia danej osoby.